Trzon obecnego tomu stanowią artykuły dotyczące mówienia i słuchania, w ujęciu zarówno dydaktycznym, jak i językoznawczym oraz retorycznym. Artykuł Jakuba Z. Lichańskiego dotyczy rozumowania apagogicznego typu konieczne jest…, ponieważ… u rzymskiego retora Cornificiusa. Marta U. Chyb przedstawia wyniki badania diagnozujące umiejętność słuchania u 210 uczniów z Opolszczyzny, natomiast pracowanie Jolanty Skowronek jest poświęcone zaburzeniom słuchu, utrudniającym szkolne uczenie się. O Ukraińcach uczących się języka polskiego pisze Chrystyna Nikołajczuk, a za materiał posłużyły słuchowiska polskie, głównie Józio Marka Ławrynowicza w reżyserii Janusza Kukuły z 2005 roku. W ostatnim artykule tomu Jakub Z. Lichański pisze o słabościach zdalnego nauczania, wskazując na zmiany, których wprowadzenie pomogłoby zarówno uczniom, jak i nauczycielom.

17 tom „Kształcenia Językowego” zawiera pięć artykułów zróżnicowanych tematycznie. Małgorzata Gajak-Toczek zajmuje się sylwetką i osiągnięciami znanego łódzkiego dydaktyka języka i literatury Tadeusza Czapczyńskiego, Anna Tabisz analizuje od strony pragmatyczej, gramatycznej oraz dydaktycznej pytania zadawane uczniom podczas rozmowy maturalnej, Krzysztof Kaszewski zaś opisuje sposoby nauczania uczniów prawidłowej odmiany nazw miast i wsi. Sandra Caban w swoim artykule przedstawia sprawozdanie z własnych badań nad zakłóceniami w komunikacji językowej dziecka z zespołem Aspergera. Głównym przedmiotem szkicu Kordiana Bakuły są dwa przysłowia: Każdy rad tam chodzi, gdzie się urodzi oraz Każdy tam ciągnie, gdzie się ulągnie. Ich analiza prowadzi autora do odrzucenia przygodnie rzuconych uwag Juliana Krzyżanowskiego o erotycznym, a nawet pornograficznym sensie tych przysłów. Obok nich pojawiają się również inne, zwłaszcza Mikołaja Reja, także obce, łacińskie, egipskie. Tom kończą dwa sprawozdania z zagranicznych międzynarodowych konferencji z 2018 roku — jednej w Sankt Petersburgu, drugiej w Tavirze w Portugalii.

W 16 tomie Kształcenia Językowego przeważa temat inności i obcości, rozpatrywany z kilku stanowisk: dydaktycznego, językoznawczego, literaturoznawczego, socjologicznego. Przeczytamy o trudnym byciu razem i wobec siebie Polaków i Łemków, Polaków i Niemców, pisarzy polskich na emigracji (Gombrowicz, Pankowski), uczniów przybyłych do polskich szkół z innych krajów. Wielość ujęć głównego tematu dostarczy czytelnikom różnych poznawczych wrażeń.

Tom 15 „Kształcenia Językowego” gromadzi prace zróżnicowane tematycznie: o wyrazach dźwiękonaśladowczych, słuchaniu, częściach mowy, ortografii, o rozprawce, opisie, opowiadaniu. Czytelnik znajdzie tu między innymi zachętę do zajęcia się nazwami dźwięków, które bardziej niż inne wyrazy skłaniały do śmiechu i zbawy, co wykorzystywali poeci i autorzy dowcipów; nowe ujęcie pisowni wyrazów typu sukienka: skuteczniejsze od poprzestania na słownikowej regule, że pisze się en, em, on, om przed -ka, -ko, wydaje się umieszczenie wyrazu z trudnością pośród wyrazów pokrewnych, których pisownia nie sprawia trudności, a taki zestaw posłuży do ułożenia niezawodnego rozumowania: jeśli sukienny, sukieneczka, sukienek, to pisz sukienka; analizę uczniowskich wstępów do rozprawek; a także przykłady lekcji języka polskiego w szkole podstawowej poświęconych tematyce uchodźców i uchodźstwa.

W niniejszym, czternastym, tomie przeważają prace o kształceniu językowym, ale początek poświęcony jest rozważaniom natury ogólniejszej, odnoszącym się do całej dziedziny zwanej szkolną polonistyką. Drugi w kolejności artykuł zawiera nawiązania do przeszłości, do tradycji. Następny zaś skupia się na szczegółach: na błędach rzeczowych, które — niestety — znajdują się w podręcznikach i zeszytach ćwiczeń stosowanych w szkole w ostatnich kilkunastu latach. Czwarta praca dotyczy ćwiczeń w mówieniu i pisaniu. Autor śledzi słowne zachowania autoprezentacyjne w takich gatunkach, jak życiorys, list motywacyjny, opis przeżyć wewnętrznych, ogłoszenie towarzyskie, dziennik, pamiętnik.

W trzynastym tomie serii znajduje się sześć artykułów na różne tematy. Pierwszy z nich, Gabrieli Olchowej, dotyczy porównania sposobów tytułowania osób w dwóch sąsiednich krajach. Materiał jest najnowszy, ujęty wszechstronnie według kryteriów: historycznego, zwyczaju językowego, socjokulturowego. W czasie uczenia się i nauczania języka obcego dochodzi do zderzenia co najmniej dwóch kultur i należących do nich sposobów bycia grzecznym, pojawiają się różnice, które bywają przeszkodami, prowadzącymi niekiedy do konfliktu. Rozpoznaniu i zapewne łagodzeniu napięć przysłuży się komunikacja międzykulturowa występująca w ramach lekcji języka obcego, o czym pisze Maria Peisert. Ćwiczenia fonetyczne są ważną i potrzebną częścią uczenia się języka polskiego przez cudzoziemców, co pokazuje Anna Majewska-Tworek. Następne trzy prace nie wiążą się bezpośrednio z kształceniem, choć oczywiście mogą się mu przysłużyć. Tak zwane teksty, w tym naukowe i popularnonaukowe, są pojmowane przenośnie jako tkaniny, a praca nad nimi jako tkanie. I tego rodzaju tkactwo — rozpoznane w polskim dyskursie literaturoznawczym — stało się przedmiotem artykułu Pawła Jarnickiego. Wpływy języka angielskiego są widoczne w polszczyźnie zarówno potocznej, jak i naukowej. Olga Majchrzak przeprowadziła ankietę wśród polonistów i anglistów na temat dopuszczalności w stylu naukowym niektórych zapożyczeń. Aleksander Wiśniowski natomiast łączy wiedzę o komunikacji językowej w ogóle z komunikacją językową w pewnej szczególnej sytuacji, a mianowicie w sądzie. fragmenty słowa wstępnego Od redaktora

Najnowszy numer „Kształcenia Językowego” składa się, jak zwykle, z prac różnorodnych tematycznie, w tym autorów z uniwersytetów w Brnie i Lublanie. Otwiera go artykuł poświęcony czytaniu; kolejny mówi o miejscu języka czeskiego jako ojczystego. Publikacja zawiera także pracę prezentującą wybrane kwestie dotyczące zjawisk umysłowych w ujęciu tzw. neuronauk. Tom mieści też tekst odkrywający istnienie w naszej mowie metafory myślenie to strumień / potok na materiale pochodzącym głównie z początku XXI wieku, z kilkoma przykładami z epok dawniejszych aż po starożytność. Czytelnik na materiale z języków czeskiego i słoweńskiego poznaje różnice w sposobach użycia i w funkcjach semantycznych zaimków nie (ně-/ne-) oraz ich formalnych ekwiwalentów. Artykuł zamykający numer jest refleksją nad terminami nazywającymi odmiany języka, takimi jak żargon, argot, slang, etnolekt.

Artykuły składające się na niniejszy tom zebrane zostały w dwóch blokach: dydaktycznym i literacko-językoznawczym. W części I Jan Iluk wyjaśnia rolę tytułów, nagłówków w procesie przyswajania wiedzy z zamieszczonych w podręcznikach tekstów; Kordian Bakuła zajmuje się czytaniem i rozumieniem poszczególnych wyrazów i całych wybranych pieśni Jana Kochanowskiego od gimnazjum po studia filologiczne; Ałła Krawczuk pokazuje metodę uatrakcyjnienia akademickich zajęć z zakresu leksykologii prowadzonych na lwowskiej polonistyce; Jerzy Kowalewski zajmuje się nauczaniem języka polskiego jako obcego i szerzej — nauczaniem kultury polskiej. W części II Jakub Z. Lichański przedstawia zarys rozwoju badań nad retoryką jako teorią tekstu i szczególnie jako dyscypliną bliską logice; Aleksander Wiśniowski prezentuje mowy sądowe wygłoszone na konkursie krasomówczym przez aplikantów adwokackich wrocławskiej izby; Nela Blinova rozpatruje zaś funkcjonalne i stylistyczne właściwości synekdochy leksemów o charakterze abstrakcyjnym i socjalnym.

Najnowszy tom Kształcenia Językowego to zbiór dziewięciu artykułów, większość z nich dotyczy dydaktyki języka. Przedstawione w publikacji tematy to: świadomość językowa i krytyczna świadomość językowa; kompetencja tekstotwórcza; historia szkolnictwa polskiego na Łotwie; zastosowanie archigrafemu w nauczaniu języka polskiego jako obcego; wpływ czytelności tekstów na efektywność procesu przyswajania wiedzy; język naturalny a język regularny; postać szaleńca w literaturze różnych epok; historia odczytania pisma linearnego B.

Najnowszy tom z wrocławskiej serii „Kształcenie Językowe” zaczyna się artykułem Dr Składny spotyka panią Dulską. Wielka gramatyczna krucjata autorstwa Deborah Cameron z Uniwersytetu Oksfordzkiego. Wyprawa krzyżowa, której terenem działań była Wielka Brytania z 2. połowy lat 80. i 1. połowy lat 90. ubiegłego stulecia, podjęta została w obronie gramatyki i w ogóle pod hasłem "powrotu do podstaw". Podstawy te widziano w tradycyjnych wartościach, tradycyjnych metodach nauczania i tradycyjnej gramatyce. (Podobna batalia o gramatykę odbyła się również w Polsce w latach 90.) O przemianach w nauczaniu języka angielskiego jako ojczystego pisze Kordian Bakuła (UWr): pierwsze dziesięciolecie edukacji językowej w Anglii upłynęło na wzmożonych wysiłkach poprawienia stanu czytania, pisania, mówienia, słuchania, co razem nazywa się piśmiennością (literacy). Dalej Teresa Bruś (UWr) pisze o eseju, Agnieszka Kułacka (King's of College) o teorii aktów mowy, Michalina Biernacka (UŁ) analizuje e-maile pisane przez studentów do nauczycieli, Jolanta Lechowicz kreśli obraz polskich feministek.

Tom 8 (18) podzielony został na dwie części: językową i literacką. W części pierwszej pokazano, jak ludzie stosują nazwy zwierząt do ośmieszania, obrażania, poniżania innych osób, grup lub całych narodów, poruszono problematykę poświadczonych językowo relacji między płciami, rolę czasopisma „Nasze Życie” w kształtowaniu tożsamości narodowej oraz zdano sprawę ze stanu nauczania języka angielskiego jako ojczystego.Na część drugą tomu składają się prace o dramacie, prozie i poezji. Jest tu m.in. szkic poświęcony sztukom lalkowym Józefa Ratajczaka, problemom dorastania, poezji dziecięcej.

Niniejszy tom 7 (17) Kształcenia Językowego zawiera zestaw prac różnorodnych tematycznie i metodologicznie, wyrastających bądź tylko inspirujących się teorią chaosu, retoryką czy lingwistyką tekstu.
Pozostaje wyrazić nadzieję, że każdy z artykułów znajdzie Czytelników.

 

Ze słowa wstępnego Od redaktora